ارزیابی نسبت عامل بندی در توصیفگرهای اصطلاحنامه های اصفا و علوم اسلامی: رویکرد کمّی به تحلیل سطح پیش همارایی

استاندارد بین المللی ایزو 2788 و استاندارد بریتانیا 8723 بر کاربرد توصیفگرهای بسیط و تجزیة توصیفگرهای مرکب یا پیچیده به عناصر معنایی مجزا تأکید دارند. این استانداردها از عامل بندی به عنوان روش تجزیة اصطلاحات مرکب نام می برند. قواعد و انواع عامل¬بندی در جهت کاهش کاربرد توصیفگرهای مرکب و حرکت به سمت تدوین توصیفگرهای بسیط وضع شده ند. به این ترتیب، باید همواره رابطة مشخصی میان تعداد توصیفگرها و تعداد کلمات به کار برده شده در ساختار آنها برقرار باشد. این مقوله، مبنای فکری پیشنهاد نسبت عامل بندی توسط نگارنده بوده است. در نسبت عامل بندی این باور وجود دارد که باید همواره تعداد توصیفگرهای یک کلمه ای بیشتر از توصیفگرهای دوکلمه ای و توصیفگرهای دوکلمه ای بیشتر از توصیفگرهای سه کلمه ای و الی آخر باشد. شیوة محاسبة نسبت عامل بندی بر مبنای تحلیل نسبت بین توصیفگرها با شمار کلمات گوناگون است. در این پژوهش به منظور تبیین نسبت عامل بندی بین توصیفگرها با شمار کلمات گوناگون، توصیفگرهای اصطلاحنامه های اصفا، اصول فقه، منطق، فلسفه، علوم قرآنی و کلام اسلامی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. در تحلیل کمّی عامل بندی از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. در بررسی این موضوع از شیوة تجزیه و تحلیل ارتباطی مدد گرفته شده که یکی از انواع روش های بررسی در تحلیل محتواست. جامعة مورد پژوهش در تحلیل کمّی نسبت عامل بندی، توصیفگرهاست. در تحلیل و ارزیابی کمی این موضوع، امکان تحلیل و بررسی کلیة توصیفگرها وجود نداشت، به همین دلیل با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، جامعة نمونه تعیین شده است. نتایج پژوهش نشان داد که در اصطلاحنامه های مورد بررسی، همواره تعداد توصیفگرهای یک کلمه ای کمتر از توصیفگرهای مرکب دوکلمه ای بود. بیشترین میزان کاربرد توصیفگرهای یک کلمه ای در اصطلاحنامه های اصفا، منطق، و کلام اسلامی قابل شناسایی است. در نسبت توصیفگرهای دارای بیش از دو کلمه، شاهد حرکت به سمت کاهش کاربرد تعداد کلمات در ساختار توصیفگرها هستیم. بهترین نتایج درکاهش سطح پیش همارایی به ترتیب در اصطلاحنامه های اصفا، اصول فقه، و فلسفه محقق شده است. بیشترین حجم توصیفگرهای مرکب، به توصیفگرهای دوکلمه ای اختصاص یافته است.